ادبیات امریکای لاتین
شاید بتوان واژ? «انفجار» را واژ? مناسبی برای پیشرفت و جهش ناگهانی ادبیات امریکای لاتین در ده? 1960 دانست. اقبال و محبوبیتی که هرگز به محدود? کشورهای این منطق? جغرافیایی محدود نشد و نمایی بین‌المللی پیدا کرد. در کانون این رخداد بزرگ، نویسندگانی چون کورتاسار آرژانتینی، مارکز کلمبیایی، بارگاس یوسای پرویی، فوئنتس مکزیکی و آنخل آستوریاس گواتمالایی قرار داشتند.
منتقدان ادبی در مقول? پیشرفت ادبیات امریکای لاتین، عموماً سه عامل مهم را برمیشمرند: اول اوضاع سیاسی آن خطه جغرافیایی در دهه 60 و بهخصوص جریانات مربوط به انقلاب کوبا. دوم رشد چشمگیر مطبوعات و افزایش فعالیت‌های ادبی در قالب روزنامه‌نگاری و داستان‌های کوتاه چاپی و سوم ظهور ناشران قدرتمند، بابرنامه و تازهنفس، هم در امریکای لاتین و هم در اسپانیا.
می‌توان این نویسندگان را نویسندگان جهانوطن توصیف کرد، چرا که دامن? گستردگی مخاطبانشان کمکم به سرتاسر عرص? گیتی گسترده شد و آثارشان با استقبال فوق‌العاده‌ای نیز در جهان روبهرو شد.
البته نکت? جالب توجه آنجاست که حتی تعدادی از این نویسندگان نیز در آن زمان‌ها، در کشورهای خود در منطق? امریکای لاتین زندگی نمی‌کردند و در خارج از کشورهای خود سکونت داشتند.
مثلاً مارکز برای ادوار گوناگونی در اروپا اقامت داشت، کورتاثار برای سال‌ها در فرانسه سکونت داشت و نویسنده‌ای مانند فوئنتس نیز مدام از این کشور به کشور دیگری مهاجرت می‌کرد و هیچ‌گاه در یک کشور و برای مدت طولانی اقامت نمی‌کرد.
می‌توان ویژگی نوشته‌های نویسندگان را در این دوره آن دانست که با تزریق نوعی رازآلودگی به نوشته‌های خود، واقعیت را آغشته به نوعی راز مخصوص خود کنند. آنها عموماً شیو? روایی ساده و تکخطی را نیز کنار نهادند و در آثار خود از الگوهای فرمی پیچیده‌تری بهره‌مند شدند.
کوبا در روزهای انقلابی
گابریل گارسیا مارکز مشهورترین نویسند? امریکای لاتین در این دوره است. او در سال 1967 اثری را خلق کرد که یک تنه، نظری? رئالیسم جادویی را بدل به امری جهانی و شناختهشده کرد: صد سال تنهایی. صد سال تنهایی روایت چندین نسل از خانواد? بوئندیاست که در فراز و فرودهای گوناگون زندگی‌شان در شهر ماکوندو روزگار می‌گذرانند.
یوسا دیگر نویسند? شاخص این منطقه در کنار ارزش والای آثارش، از جنب? دیگری نیز نویسند? شاخصی محسوب می‌شود: یوسا در کنار نویسندگی وارد فعالیت‌های سیاسی نیز شد. فعالیت‌هایی که بعدها در دل آثارش نیز انعکاسی البته هنرمندانه داشت.
زندگی سگی منتشرشده به سال 1963، اثر نقادانه تند و تیز یوساست که در آن ارتش پرو و همچنین مدرس? نظامی پرادو را به تندترین شکل ممکن مورد نقد خود قرار می‌دهد.
بیزاری او از زندگی نظامی و فضاهای نظامی بهخوبی در سطرسطر این رمان نمود یافته است و گفتوگو در کاتدرال، سومین رمان این نویسنده، بی‌پروایی او را به مرحل? دیگری می‌رساند. کاتدرال ظاهراً به معنای کلیسای جامع است اما در این رمان نام کافه‌ای است که در آن شخصیت‌های رمان گذشته را لایهبهلایه، واکاوی می‌کنند.
اما کارلوس فوئنتس مکزیکی یک ویژگی درخشان دارد: او پرفروشترین نویسنده در تاریخ ادبیات مکزیک است. فوئنتس همچنین یکی از پرکارترین نویسندگان دوران شکوفایی ادبیات امریکای لاتین نیز هست که جوایز زیادی نیز برای آثار متعددش دریافت کرده. فوئنتس با همان نخستین رمانش یعنی مرگ آرتیمو کروس، ره صد ساله را طی کرد و خود را به عنوان چهر? نو و مهم ادبیات امریکای لاتین به همگان شناساند.
مرگ آرتیمو کروس، انقلاب مکزیک را در زمین? خود دارد و در آن، فوئنتس با استفاده از عناصر تکنیکی همچون فلش‌بک‌های متعدد، روایت خود را به پیش می‌برد.
کتاب مرگ آرتیمو کروز
اما در این میان، خولیو کورتاسار، شاید جهانی‌ترین نویسند? این منطقه باشد. او که در سال 1914 در بروکسل به دنیا آمده بود، بیشتر عمر خود را در پاریس گذراند. مهمترین اثر او یعنی لی‌لی، سورئالیسم ادبی را به بدیع‌ترین شکل خود رساند.
کورتاسار فرمی را برای روایت رمان خود برمی‌گزیند که در آن برخی فصل‌ها غیر ضروری‌اند! خواننده می‌تواند این فصل‌ها را بخواند یا نه، و به این ترتیب خوانش‌های گوناگونی از این رمان در نزد مخاطبان حاصل می‌شود.
میگل آنخل آستوریاس، نویسنده اهل گواتمالا، از دیگر نویسندگان شاخص و تأثیرگذار این منطقه است. او که در رشت? حقوق تحصیل می‌کرد، تحصیلات خود را تا مقطع دکترا ادامه داد.
در سال 1924 به لندن رفت و پس از آن راهی پاریس شد و در دانشگاه سوربون در رشت? نژادپرستی تحصیل کرد. افسانه‌های گواتمالا چاپشده به سال 1930 در مادرید، در واقع همان افسانه‌های دوران کودکی اوست که در قالب داستان‌هایی به چاپ رسید و سبب شد تا اروپاییان و دیگر دوستداران ادبیات امریکای لاتین، با کشور نسبتاً مهجور آستوریاس آشنا شوند.
شاهکار آنخل آستوریاس، آقای رئیس جمهور، در سال 1944 به چاپ رسید، کتابی که بلافاصله در گواتمالا توقیف شد. دوران حکومت استرادا کابررا، رئیس جمهوری که استبداد بی‌رحمانه ویژگی اصلی دوران حکومت اوست، زمین? اصلی این رمان آستوریاس است.
خولیو کورتاسار
قلم آستوریاس همچنین گون? خاصی از رئالیسم جادویی را تشریح می‌کند. امریکای لاتین منطقه‌ای پر از باورهای خرافی، اعتقادات عجیب و غریب و سحر و جادوست. آستوریاس با قلم جادویی خود، این موارد را در دل آثار خود واکاوی می‌کند.
امریکای لاتین منطقه‌ای است که البته هیچ‌گاه مصائب زندگی و سیاست‌های رادیکال سیاستمداران در دهه‌های گذشته، سبب نشد تا سرچشمه‌های هنر و ادبیات در آن خشکیده شود و ظهور این تعداد نویسنده بزرگ، خود گواه این مدعاست.